Sprachplanung in einer Kleinsprache

RESUMOLingvo-planado en minoritata lingvoLa retoromanca lingvo, parolata de 35'000 personoj en la svisa kantono Grizono, troviĝas en granda dangero, kvankam ĝi ĝuas tre grandaniman moralan kaj fmancan subtenon el tuta Svislando. Granda handikapo por la utih'go de tiu lïngvo por prak-tikaj celoj en la leĝfarado, en administracio, en komerco kaj ec sur afisoj estis gis nun la manko de kornuna skriblingvo por ĉiuj romanĉoj. La topografiaj obstakloj en tiu montara lando, la konfesiaj antagonismoj kaj la manko de ĉefurbo kiel kultura centro kaǔzis, ke kvin diversaj skriblingvoj ekestis kaj evoluis depost la eltrovo de la presarto. Hodiaǔ tiu manko estas pli sentata ol iam. Pro tio la Romanĉa Ligo, kiu estas la supera organo de ciuj romancaj societoj, donis la taskon al profesoro en la universitato de Zurich, Heinrich Schmid, ellabori la gvidlniojn por komuna superregiona skriblingvo, tio, malgraǔ ke pli fruaj individuaj provoj estis malsukcesintaj. En 1982 profesoro Schmid submetis sian lingvoplanon al la Romanĉa Ligo, kiu post malmultaj retusoj akceptis kaj publikigis ĝin. En kvar jaroj tiu nova lingvo bazigante precipe sur la regionaj lingvoj de la malsupera Engadino kaj de la antaua Rejnvalo, trovis multan subtenon kaj jam estas vaste uzata en la praktiko spite al kontraǔstaro de konservemaj rondoj. Posto, ŝtataj instancoj kaj komerco jam utiligas gin, sed la verkistoj ankoraǔ hezitas. Tarnen oni rajtas konkludi, ke la. pure eksperimenta fazo jam pasis.SUMMARYLanguage Planning in a Minority LanguageThe Rhaeto-Romansch language, spoken by 35,000 people in the Swiss canton of Grisons, is in great danger, although it enjoys generous moral and financial support from all of Switzerland. Up to now, a major handicap in the use of the language for practical purposes in legislation, administration, commerce, and even in posters and signs has been the lack of a common written language for all forms of Romansch. Topographical obstacles in this mountainous area, coupled with religious antagonisms and the lack of a capital city to serve as a cultural center, have led to the creation and development of five different written forms since the invention of printing. This lack is more acutely felt today than ever before. Accordingly, the Romansch League, the coordinating body of all Romansch societies, commissioned a professor at the University of Zurich, Heinrich Schmid, to develop guidelines for a common written language for all regions, although earlier individual efforts of this kind had failed. In 1982 Professor Schmid presented his language program to the Romansch League, which, after a few minor changes, accepted and published it. Over the past four years this new language, based primarily on the regional languages of the lower Engadine and of the Rhine Valley, has found much support and is already widely used in practice despite opposition in conservative circles. The postal service, government agencies, and business are already using it, but there is some hesitation among literary figures. It is reasonable to conclude, however, that the purely experimental phase of the project is now over.