Language Problems and Language Planning - Volume 11, Issue 3, 1987

RESUMOCent jaroj de Esperanto: SuperrigardoLa unua lernolibro de Esperanto aperis en 1887. Ĝia aǔtoro, L. L. Zamenhof, kreis lingvan movadon, kies historio daǔras seninterrompe ĝis la hodiaǔa tago. La lingvo mem estas miksaĵo de eüropaj elementoj kaj apriora, esence internacia, strukturo. Tra la jaroj, la lingvo ekspansiis en ciujn mediojn de la homa sperto: ekzistas granda literaturo, oni uzas la lingvon en scienco, estas ec kelkaj denaskaj parolantoj. Reto de internaciaj kaj naeiaj organizajoj subtenas la Esperanto-movadon, kvankam multa Esperanta aktivado okazas ekster tiu formala strukturo. Ĉiam pli multe, la lingvo trovas novajn varbitojn ekster la landoj de Eǔropo. Ĝi havas sian apartan kulturon. Kvankam la lingvo evidente sukcesis kiel lingvo, kaj estas firme establita kiel malgranda sed stabila dissemita lingvokomunumo, Esperanto ankoraǔ ne gajnis plenan rekonon flanke de internaciaj organizajoj kaj en aliaj aspektoj de la internacia vivo. La pasintaj kelkaj jaroj montris grandan kreskon de interesiĝo pri Esperanto inter fakuloj pri lingvistiko, kiuj ĉiam pli multe rekonas ĝian historian kaj socian gravecon. Studoj de Esperanta lingvistiko estas verkitaj plejparte en Esperanto, sed kreskas la nombro de studoj en aliaj lingvoj, inkluzive la anglan. Tiaj studoj havas longan historion, sed la pasintaj dek jaroj montris plej grandan intensecon de aktivado. La studoj konsistas interalie el esploroj pri la fontoj de la lingvo, la historio kaj konsisto de la Esperanto-movado, Esperanto-literaturo kaj la biografio de Zamenhof.SOMMAIRECent ans d'Espéranto: SurvolLe premier manuel d'Espéranto a été publié en 1887. Son auteur, L. L. Zamenhof, créa ainsi un mouvement linguistique dont l'histoire n'a jamais été interrompue jusqu'à ce jour. La langue elle-même est un mélange d'éléments européens et d'une structure a priori, essentiellement internationale. Avec les années, la langue s'est developpée dans tous les domaines de l'expérience humaine: il existe une littérature espérantiste sensiblement importante, l'Espéranto est utilisé en sciences, et l'on trouve même des gens dont c'est la langue maternelle. Un réseau d'organisations internationales et nationales soutient le mouvement espérantiste, mais une grande partie de l'activité espérantiste se déroule en dehors de cette structure officielle. En outre, de plus en plus de non-européens découvrent l'Espéranto. La langue internationale, avec sa propre culture, s'est nettement imposée linguistiquerrrent, apparaissant comme communauté de langue qui est à la fois dispersée et petite, mais stable. Cependant, l'Espéranto a encore à gagner la reconnaissance totale des organisations internationales ainsi que du monde international en général. Les quelques années passées ont connu un développement de l'intérêt pour l'Espéranto parmi les spécialistes en linguistique, qui de plus en plus reconnaissent son importance historique et sociale. Les études linguistiques sur l'Espéranto sont le plus souvent écrites en Espéranto, mais les travaux dans d'autres langues, y compris l'anglais, ne cessent d'augmenter. Ces études ont une longue histoire mais les dix dernières années ressortent comme étant les plus productives. Les travaux en question présentent notamment des études sur les origines de la langue internationale, l'histoire et la constitution du mouvement espérantiste, la littérature espérantiste et la biographie de Zamenhof.

SOMMAIREPoints de vue sur les langues artificielles, avec une attention particulière portée sur l'espéranto: une enquête expérimentaleCette étude contient tout d'abord quelques remarques générales sur les langues artificielles pour s'attacher ensuite au cas de l'espéranto et, en particulier, à la question des attitudes vis-à-vis de cette langue. Pour ce faire, nous nous sommes addressés à deux groupes de répondants, des universitaires dans les deux cas: professeurs d'une part, étudiants d'autre part. Nous voulions surtout savoir ce que ces répondants savaient des langues artificielles et quelle était leur attitude envers celles-ci. Toutefois, nous les avons interrogés également sur leurs compétences linguistiques et sur leurs convictions politiques et religieuses.Notre sondage a révélé que si les professeurs en savaient plus long que les étudiants sur les langues artificielles, ces langues suscitaient plus d'enthousiasme chez les étudiants que chez les professeurs. En général, les professeurs ne trouvaient guère pratique de connaître et d'employer des langues artificielles, ils étaient moins enclins à en favoriser l'enseignement à l'école et, dans l'ensemble, ils ne tenaient pas à les étudier.Leur niveau d'instruction pourrait bien expliquer l'attitude des professeurs. Si, contrairement aux étudiants, ils manifestent peu d'enthousiasme à l'égard des langues artificielles, ce serait peut-être qu'ils les connaissent mieux et qu'ils sont conscients, de ce fait, des inconvénients et des limitations (d'ordre pratique, entre autres) qu'on tend à leur attribuer.RESUMOVidpunktoj pri konstruitaj lingvoj, kun aparta atento al Esperanto: Eksperimenta studoTiu ci verko mallonge aludas konstruitajn lingvojn ĝenerale kaj poste ekzamenas Esperanton, dedicante apartan atenton al lingvaj sintenoj kaj esploroj. En la pre-zentita studo, du universitataj grupoj—profesoroj kaj studentoj—estis enketitaj pri sia scio kaj sia vidpunkto pri konstruitaj lingvoj. La enketilo ankaǔ petis informojn pri la lingvaj kapabloj de la respondantoj kaj pri iliaj politikaj kaj religiaj kredoj. La rezultoj indikis, ke la profesoroj pli multon sciis pri konstruitaj lingvoj ol la studentoj, sed malpli entuziasmis pri ili. Profesoroj malpli emis ol la studentoj vidi praktikajn avan-taĝojn en la scipovo kaj utiligo de konstruitaj lingvoj, estis malpli favoraj al tio, ke oni studu tiajn lingvajn variaĵojn en la lernejoj, kaj malpli interesiĝis efektive lerni kon-struitan lingvon. La verkanto sugestas, ke la diferenco inter profesoroj kaj studentoj eble rezultas el la pli alta nivelo de edukiĝo ĉe la unua grupo, kio komprenigas ke ili estas malpli entuziasmaj pro tio, ke ili estas pli konsciaj pri la malavantaĝoj kaj nepraktikaj aspektoj, kiujn oni tradicie atribuas al konstruitaj lingvoj.

RESUMOCele al dialogo inter la socilingvistikaj sciencoj kaj la Esperanto-kulturoGravaj figuroj en la nuntempa Esperanto-kulturo lastatempe esprimadas interesiĝon pri utiligo de la rimedoj de avangardaj tendencoj en la moderna scienca kaj kultura mondo, kaj pri lanĉo de dialogo kun iliaj praktikantoj. Oni ĉi tie argumentas, ke, laǔ la inversa direkto, kelkaj fakuloj pri certaj specoj de sociaj kaj lingvistikaj esploroj (ekzemple la kritiko de scio, la genealogio de kulturaj formoj, la Sapira studo de etno-lingvistikaj formiĝoj kaj la universalaj antaǔsupozoj de tradukado inter ili, genera gramatiko) eble dezirus preni sur sin la seriozan studadon de Esperanto-kulturo. Ili povas lerni per tia serioza dialogo, čar ili trovos, ke iliaj propraj iniciatoj dividas kun tiu kulturo (kiel scia praktiko) multajn ŝlosilajn premisojn kaj celojn. Unu komuna celo estas maksimumigi multflankajn kaj simetriajn komunikajn praktikojn. La praktikaj kialoj por tio estas reliefigitaj en movadoj, kiuj montras seniluziliiĝon kun teknokrata progreso (ekzemple feminisimo, ekologio). La nuna referaĵo fokusiĝas je la teoria bazo de la partoprenema motivo komuna al tiaj movadoj, kaj pridiskutas Esperanto-kulturon en la kunteksto de tiu priokupiĝo. Specife, la verkinto proponas, ke Esperanto similas ŝipon, etnaj lingvoj similas landojn, kaj la troa emfazo je la solideco kaj kontinueco de "naciaj" lingvaj heredaĵoj estas signifa minaco, tie ci nomata Heredaĵismo kaj identi-gata kiel la komuna ideologio, de kiu socilingvistikaj fakuloj kaj esperantistoj evoluigadas esence la saman substancan kritikon.SOMMAIREVers un dialogue entre les sciences socio-linguistiques et la culture espérantisteDes persônalités importantes de la culture espérantiste contemporaine se sont interessées à l'idée d'utiliser les ressources que procurent les mouvements d'avant-garde de la communauté scientifique et culturelle contemporaine et à entamer un dialogue avec ceux-ci. Cet article démontre que, d'autre part, des savants engagés dans certains types de recherche sociale et linguistique (comme la critique de la connaissance, la généalogie des formes culturelles, l'étude sapirienne des formations ethnolingui-stiques et les présuppositions universelles de traduction entre elles, la socio-linguistique, la grammaire générative) semblent vouloir prendre au sérieux l'étude de la culture espérantiste. Un dialogue sérieux présenterait des chances à ces spécialistes, car ils réaliseraient que leurs propres entreprises présentent de nombreuses prémisses-clé, ainsi que de nombreux buts communs avec cette culture (en tant que praxis cognitive). L'un des buts qu'ils partagent est de développer au maximum les moyens de communication multiples et symmétriques. Les raisons pratiques justifiant ce fait apparaissent à la lumière de mouvements qui ont connu un désenchantement avec le progrès technocratique (féminisme, écologie etc.). Cette étude porte sur la base théorique du thème de participation que ces mouvements partagent, et étudie la culture espérantiste à la lumière de cette question. Plus spécifiquement, il est proposé que l'Espéranto est comme un bateau, les langues ethniques étant comme des pays; la surimportance donnée à la solidité et à la continuité des héritages linguistiques "nationaux" apparaît comme une menace d'importance, ici appelée patrimonialisme, et est presentée comme l'idéologie commune dont les savants sociolinguistiques et les espérantistes ont developpé essentiellement la même critique.

RESUMOLa termino "planlingvo"En la fako lingvistiko kaj ĝia subfako interlingvistiko, regas multa nekonsekvenceco en la esprimoj utiligataj por priskribi lingvon kiel ekzemple Esperanton. Fakuloj kaj laikoj parolas pri "monda lingvo," "universala lingvo," "helpa lingvo," "artefarita lingvo" kaj "internacia lingvo," kvazaǔ temas pri plena interŝanĝeblo. Pluraj tiuj esprimoj indikas la originon au genezon de lingvo, dum aliaj indikas ĝian komunikan funkcion. Kelkaj miksas la du kategoriojn. Inter la terminoj priskribantaj originon aǔ genezon, "artefarita" ofte havas pejorativan implicon. Ĝi ankaǔ havas seson da malsamaj signifoj. La terminon "konstruita lingvo" kreis Jespersen, sed ankaǔ al ĝi mankas koloro. Wüster kreis la terminon germane Plansprache (planlingvo). Inter tiuj terminoj, kiuj priskribas komunikan funkcion, "universala" havas longan historian sed normale priskribas la unusolan lingvon por la estonta homaro. Sekve ĝi ne taǔgas kiel priskribilo de plej multaj modernaj lingvoprojektoj. "Monda lingvo" estas ofte uzata por priskribi etnajn lingvojn pli vaste uzatajn. "Helpa" supozigas nekompletecon, kvazaǔ temas nur pri faciligilo. Aliaj terminoj estas, interalie, "komuna lingvo," "lingua franca," "trafika lingvo," kaj "interlingvo." La aǔtoro preferas la terminon "planlingvo," difinitan jene: "de homo aǔ hom grupo laǔ difinitaj kriterioj konscie kreita lingvo por la celo de plifaciligo de internacia lingva komunikado." Esperanto estas planlingvo laǔ genezo kaj internacia lingvo laǔ funkcio. En sia eseo la aǔtoro donas abundajn ekzemplojn de la utiligo de la diversaj terminoj če fakuloj verkantaj en kelkaj lingvoj.

Schweizerdeutsches WörterverzeichnisDie deutschsprachige Schweiz wird gewöhnlich zum deutschen Sprachgebiet ge-zählt. Dies ist aber eine Mystifikation, da die deutsche Standardsprache in der Schweiz zwar im schriftlichen Gebrauch durchaus vorherrscht, unter Schweizern im Gespräch nie gebraucht wird. Die sogenannte deutsche Umgangssprache, die bei den nörd-lichen und östlichen Nachbarn der Schweiz die Dialekte sehr stark zurückgedrangt und abgewertet hat, kommt in der Schweiz nicht vor. Das Schweizerdeutsche, das lin-guistisch gesehen ein Dialekt und politisch gesehen eine Sprache ist, beherrscht das öffentliche Leben in einem Masse, dass anderssprachige Schweizer, die in der Schule Deutsch gelernt haben, sich beklagen. Zum Schluss macht der Autor einige linguistische Vergleiche und halt fest, dass das Schweizerdeutsche (Schwyzertütsch) lautlich eine frühere Sprachstufe festhält, morphologisch aber einen moderneren Sprachtypus reprä-sentiert.

RESUMOForiro de la latinaLa Romkatolika Eklezio ekde la jaro 400 post Kristo ĝis 1964 uzadis la latinan lingvon je la komuna diservo. Ĉar ekleziuloj bezonis latinan, la eklezio flanke sin provizis je facila internacia komunikado. Kiam la dua Vatikana Konsilio decidis pli-grandigi la uzon de etnaj lingvoj en la diservo, ĝi, ŝajne ne antaǔvidite, malpligrandigis facilecon de mondkomunikado. La papo deklaris ke la angla lingvo estas la hodiaua latino. La artikolo sugestas, ke la respondeculoj devas elekti inter intensiva instruado de la angla lingvo en ĉiuj seminarioj, kun pli da influo por denaskaj anglaparolantoj, aǔ serioza konsidero de la rolo de Esperanto. Ĝi sugestas ke oficiala ĉina subteno de Esperanto gravas.SOMMAIRELe départ du latinL'Eglise catholique a utilisé le latin dans le culte communautaire dès 400 après J.C. et jusqu'en 1964. Les prêtres ayant besoin d'une certaine connaissance en latin, l'Eglise avait par-là même à disposition une langue internationale pour la communication universelle.La décision du Concil Vatican II en 1964 d'étendre l'usage des langues vernaculaires dans le culte eut l'effet apparemment imprévisible de grandement diminuer la facilité de communiquer. Selon le pape, l'anglais est le latin moderne. Cet article suggère que les autorités ecclésiastiques choisissent entre l'enseignement intensif de l'anglais dans tous les séminaires—ce qui entraînerait probablement une augmentation de l'influence des anglophones—et la consideration sérieuse du rôle de l'espéranto. Cette étude laisse entendre que le soutien officiel de la Chine espérantiste est non négligeable.

RESUMOKonservado de la heredaĵo de VolapukoPlej multaj planlingvoj apenaǔ postvivas siajn kreintojn. Nur du allogis signifan adeptaron. Unu estas Esperanto, kiu travivis cent jarojn kaj plenfide alrigardas sian duan jarcenton. La alia estas Volapuko, kiu en la jaroj tuj antaǔ Esperanto naskis viglan sed mallongdaǔran movadon. Volapuko tamen neniam plene mortis, kaj hodiaǔ okazas klopodoj ĝin revivigi, aǔ almenaǔ konservi ĝian pasintecon. Tiujn klopodojn gvidas esperantistoj, kiuj celas kolekti kaj konservi gravajn dokumentojn kaj aperigi studojn pri Volapuko. Volapükabled, revuo pri Volapukaj studoj, lanĉiĝis en 1985. Oni nun plene rekonas Volapukon kiel la unuan sukcesan internacian lingvon en la historio de planlingvoj—ne rivalo de Esperanto, sed antaǔulo.SOMMAIRELa préservation de l'héritage du VolapükLa plupart des langues planifiées ne parviennent pas à survivre à leur createurs de plus de quelques années. Deux langues planifiées seulement se sont maintenues de façon significative. L'une d'elle est l'espéranto, qui a survécu pendant cent ans et voit arriver avec confiance son second siècle d'existence. L'autre est le Volapük, qui avant l'apparition de l'espéranto avait donné naissance à un mouvement vigoureux mais de courte durée. Le Volapük ne s'est jamais totalement éteint, et aujourd'hui l'on fait des efforts pour le faire revivre, ou du moins pour préserver son passé. Ces efforts sont conduits par des espérantistes qui cherchent à rassembler et conserver d'importants documents et à publier des études sur le Volapùk. Volapükabled, un journal d'études Volapük, fut lancé en 1985. Le Volapük a maintenant obtenu totale reconnaissance en tant que première langue internationale couronnée de succès dans l'histoire des langues planifiées—non pas comme rivale de l'espéranto, mais comme celle qui l'a précédé.