Language Problems and Language Planning - Volume 21, Issue 2, 1997

ZUSAMMENFASSUNGEinheit und Zwietracht in der niederländischen Rechtschreibungsdebatte1989 setzten die Regierungen der Niederlande und Belgiens einen geheimen LinguistenausschuB ein, der die Aufgabe erhielt, das inkonsistente Rechtschreibsystem der niederlandischen Sprache zu vereinheitlichen. 1994 lehnten den Minister die Vorschläge des Ausschusses vor dem Hinter-grund einer hitzigen offentlichen Debatte über die Rechtschreibreform ab. Die Untersuchung beschreibt den Umschwung von absichtlicher Geheimhaltung, die die Diskussion auf eine "bloße" akademische Debatte begrenzen sollte, zu einer emontionalen öffentlichen Kontroverse. Der Beitrag untersucht, wie es dazu kam, daß der Kampf um Rechtschreibungsfragen gar nicht so sehr eine Diskussion über zweckmäßige Änderungen der Rechtschreibung war, sondern sich vor allem um die Fragen drehte, wie legitime Rechtschreibreformen festgelegt zu werden hätten und wer hierfür verantwortlich sei. Es war daher nicht nur eine Sachdiskussion, sondern ebenso ein soziopolitisches Ereignis. Die Untersuchung ist von Callon und Latours Soziologie der Über-setzung inspiriert.RESUMOUnueco kaj kverelo en la nederlanda ortografia debatoEn 1989 la registaroj de Nederlando kaj Belgio installs sekretan komisionon de lingvistoj kun la tasko unuecigi la malkoheran ortografian sistemon de la nederlanda lingvo. En 1994 la ministroj malaprobis la proponojn de la komisiono meze de vigla publika debato pri problemoj de literumado. La studo priskribas la turnigon de intenca sekreteco, kiu devis limigi la diskuton al "nura" akademia debato, al emocia publika kverelo. La artikolo esploras, kiel la batalo pri ortografio montriĝis esti ne tiom debato pri utilaj sangoj de literumo, kiom problemo pri kiel atingi legitimitajn ortografiajn reformojn kaj kiu respondecu pri ili. Temis do ne nur pri argumenta batalo, sed ne malpli pri socipolitika evento. La studo estas inspirita de la traduka sociologio de Callon kaj Latour.

ZUSAMMENFASSUNGErstsprachverlust: Reflexausdruck, Schlagfertigkeit und LautmalereiSowohl in der Zwischenstudie (LPLP 17/3: 225-237) wie in der Hauptstudie wurde festgestellt, daß es den deutschsprachigen Versuchspersonen nicht möglich war, ohne Zuhilfenahme derZweitsprache ihr Interview zu beenden. Der ständige Auslandsaufenthalt der 86 Versuchspersonen in beiden Studien betrug durchschnittlich 16 Jahre in Australien. In beiden Fällen wurde das Vermischen von Deutsch und Englisch abschatzig beurteilt. Der Grad der Sprachbeherrschung hatte sich zugunsten der Zweitsprache verschoben. Die Ansatzpunkte der Zwischenstudie wurden von der Hauptstudie nicht nur bestätigt, sondern verstärkt zum Ausdruck gebracht.Zweitsprache ihr Interview zu beenden. Der ständige Auslandsaufenthalt der 86 Versuchspersonen in beiden Studien betrug durchschnittlich 16 Jahre in Australien. In beiden Fällen wurde das Vermischen von Deutsch und Englisch abschatzig beurteilt. Der Grad der Sprachbeherrschung hatte sich zugunsten der Zweitsprache verschoben. Die Ansatzpunkte der Zwischenstudie wurden von der Hauptstudie nicht nur bestätigt, sondern verstärkt zum Ausdruck gebracht.Die Merkmale der vier Gruppenzugehörigkeitsunterschiede traten gleichfalls stark hervor und wurden erneut bestâtigt. Die Gruppenzugehorigkeit bezieht sich auf Versuchspersonen, die in Australien Verbindungen mit anderen Auslandsdeutschsprachigen aufrechterhalten (ea), und auf diejenigen, die dies nicht wünschen (ena); weiter diejenigen, die ihren ständigen Wohnsitz in Australien haben (PR) und auf diejenigen, die die australische Staatsbürgerschaft angenommen haben (NC). In bezug auf Erstsprachverlust ist besonders die NCena Gruppe gefährdet, am zweitstärksten betroffen sind diejenigen, die zwar ihren Reisepaß beibehielten, aber Verbindungen mit anderen Auslandsdeutschsprachigen nicht aufrechterhielten (PRena).Reflexausdruck, Schlagfertigkeit und Lautmalerei bestimmen einen wichtigen Teil des täglichen Sprachgebrauchs. Diesen Ausdriicken von Wortgewandtheit kommt besondere Bedeutung zu, da sie vom prompten Einsatz abhängen und der Konversationszeitdruck wenig Spielraum fiir Fehler erlaubt. Daher tritt Sprachverlust besonders bei der Sprachproduktion auf, vor allem beim Sprechen, weshalb ein GroBteil des Unvermögens, sich in der Erstsprache auszudriicken, durch Spontaneitatsverlust verursacht wird.Die Studien zeigten, daB nach einer Einwanderungs- und Assimilationszeit von 10 bis 20 Jahren die Sprechweise der Versuchspersonen merklich beeintrachtigt war. Einstellung und Motivations-faktoren zum Zweitsprachraum beeinfluBten stark die Erstspracherhaltung oder den -verlust einer Generation. Das Konversationstempo überforderte oft die Geistesgegenwärtigkeit des Erinnerungs-vermögens ("the presence of mind to remember", Pyles und Algeo 1982: 262), sich des richtigen Ausdrucks zu bemächtigen oder bedienen zu können. Direktiibersetzungen aus der Zweitsprache wurden häufig angewandt und von den Versuchspersonen oft als einzige Ausdrucksmöglichkeit eingesetzt. Nicht nur war in der vorliegenden Studie Lautmalerei in der Erstsprache unter-repräsentiert, auch die Reflexausdrucksfähigkeit hatte sich durch den Erstsprachverlust zurück-gebildet. Reflexausdruck, Schlagfertigkeit und Lautmalerei stehen im Zusammenhang mit Konversationsgewandtheit und üben dadurch auch EinfluB auf das Ausdrucksvermögen (word-power) aus. Demzufolge waren gezielte Studien zu diesen Sprachformen von Bedeutung fiir die weitere Sprachverlustforschung.RESUMOPerdo de la unua lingvo: refleksa respondo, rapidspriteco kaj sonimitadoKaj en la intertempa studo {LPLP 17/3: 225-237) kaj en la cefa studo ni konstatis, ke german-lingvaj studitoj ne kapablis trapasi intervjuon sen uzi sian duan lingvon. La 86 studitoj en ambau studoj restadis en Aûstralio seninterrompan periodon de mezume 16 jaroj. En amba kazoj ili jugis negativa la miksadon de la germana kaj la angla. La grado de lingvoscipovo sovigis favore al la dua lingvo. La cefa studo ne nur konfirmis, sed pli emfaze reliefigis la tezojn de la intertempa studo.La trajtoj de la kvar distingiloj de grupaparteno denove montrigis klare kaj denove konfirmigis. Temas pri studitoj, kiuj en Aûstralio tenas kontaktojn kun aliaj eksterlandaj germanlingvanoj (ea), kaj tiuj, kiuj tion ne deziras (ena); krome pri tiuj, kiuj establis sian konstatan loglokon en Aŭstralio* (PR), kaj tiuj, kiuj akiris la aŭstralian ŝtatanecon (NC). La dangero de perdo de la unua lingvo estas plej granda ĉe la grupo NCena, duagrade ce tiuj, kiuj ja retenas sian pasporton sed ne restis en kontakto kun aliaj eksterlandaj germanlingvanoj (PRena).Refleksa respondo, rapidspriteco kaj sonimitado estas gravaj elementoj de la ciutaga lingvouzo. Tiu fenomenoj de lingva lerteco aparte gravas, ĉar ili postulas tujecon kaj car la tempopremo de la fluanta konversacio ne permesas multe da eraroj. Tial la lingvoperdo okazas unuavice en la aktiva lingvouzo, precipe en parolado, pro kio esencan parton de la malkapablo sin esprimi en la unua lingvo kaŭzas perdo de spontaneeco.La studoj montris, ke post periodo de enmigro kaj asimiligo de dek ĝis dudek jaroj la parolo de la studitoj estis senteble malevoluinta. Faktoroj de sinteno kaj motiviĝo rilate al la regiono de la dua lingvo forte influas la perdon au retenon de la unua lingvo en certa generacio. La rapideco de la konversacio transiris la limojn de la tuja disponebleco de la memorkapablo ("the presence of mind to remember"; Pyles kaj Algeo 1982: 262), de la povo trovi kaj uzi la ĝustan esprimon. La studitoj ofte uzis rektajn paŭstradukojn el la dua lingvo, kiuj ofte estis iliaj solaj esprimiloj. Sonimitado en la unua lingvo estas submezume malofta, kaj same la kapablo respondi reflekse malevoluis pro la perdo de la unua lingvo. Refleksa respondo, rapidspriteco kaj sonimitado estas ligitaj kun konversacia lerteco kaj per tio influas la esprimivon. Pro tio detalaj studoj pri tiuj formoj de lingvajo estus gravaj kontribuajoj al la estonta esplorado pri lingvoperdo.

RESUMENPurismo lingüístico en Cuzco, Peru: Perspectiva históricaEn Cuzco, Peru, un grupo de intelectuales mestizos afirma que Qhpaj'simi es el quechua que usaron los nobles incas hace muchos siglos y por lo tanto es la forma más pura de la lengua. Con base en esta premisa se establece una jerarquía social en la cual el uso de la "lengua imperial" es el marcador que separa a sus usuarios de la gente común, usuarios del runa simi. Puesto que las actitudes de purismo linguistico están siempre ligadas a la idiosincracia cultural, las actitudes puristas en el Cuzco se estudian en el contexto de la historia del Indigenismo y su papel en la construction de la identidad regional.RESUMOLingva purismo en Cuzco, Peruo: Historia perspektivoEn Cuzco, Peruo, grupo de mestizaj intelektuloj pretendas, ke Qhpaj'simi konsistigas la keĉuan lingvon uzatan antaŭ jarcentoj de la inkaa nobelaro kaj tial estas la plej pura formo de la lingvo.Surbaze de tiu premiso, socia hierarkio establiĝis, tiel ke utiligo de tiu "imperia lingvo" farigis la marko apartiganta giajn utiligantojn disde la ordinaraj homoj, parolantoj de la runa simi. Ĉar sintenoj pri lingva purismo ciam ligiĝas al kulturaj apartaĵoj, la aŭtoro kuntekstigas la purismajn sintenojn de Cuzco en la historion de indiĝenismo kaj ties rolo en konstruado de regiona identeco.

SOMMAIREL'Indépendance et la politique linguistique au QuébecLe Québec s'est octroyé, en 1977, une législation linguistique que l'on considère "la plus forte du monde démocratique." Cette loi essaie de "franciser" les entreprises québecoises, en même temps qu'elle oblige beaucoup de Québecois envoyer leurs enfants à une école de langue française. Une autre loi obligeait, dès 1988, les commerçants à avoir des affiches extérieures seulement en français. Le ton s'élève encore alors que le Parti Québecois convoque deux referendums sur la "souveraineté" (1980 et 1995). Ce texte dresse le bilan des vingt ans de legislation linguistique "musclée," et de la "referendomanie" qui domine, parfois, le discours sur l'aménagement linguistique. Quel que soit le résultat du prochain referendum, le gouvernement québecois devra attaquer lés problèmes économiques, démographiques, urbanistiques, et ceux de l'immigration. Ce texte défend l'hypothèse que, paradoxalement, le Québec a besoin des Anglophones québecois pour que le français survive dans la province (et dans le Canada).RESUMOSendependeco kaj lingva politiko en KebekioEkde la jaro 1961, la parlamento de Kebekio komencis akcepti daŭre pli fortajn lingvajn leĝojn favore al la franca. Ĝis 1977 ĝi aprobis lingvajn leĝojn senegalajn en la libera mondo. Akto 101 konsiderinde limigas la nombron de studentoj, kiuj povas frekventi anglalingvajn lernejojn, dum ĝi klopodas starigi la francan kiel la lingvon de la laborejoj de Kebekio. Akto 178 (1988) malpermesis utiligon de lingvoj aliaj ol la franca sur eksteraj komercaj sildoj. Ĝis 1995 la Parti Québecois, kiu favoras sendependecon, dufoje postulis (kaj perdis) referendumojn pri "suvereneca asociiĝo" kun Kanado. Tiu ĉi teksto donas superrigardon al dudek jaroj da fortika lingvoplanado en Kebekio kaj ekzamenas la efikon de la institucia nestabileco de la provinco je la ekonomio, je lingvoplanado, kaj je rilatoj inter etnolingvaj grupoj. Ĝi ankaŭ klarigas kial Kebekio tiel forte elpasis por ŝirmi siajn lingvon kaj kulturon. La nuna studo konkludas, paradokse, ke Kebekio bezonas sian anglalingvan logantaron por garantii, ke la franca pluvivu.

ZUSAMMENFASSUNGInterlinguistik und InternetWie Post und moderne Verkehrsmittel in den vergangenen hundert Jahren eine unverzicht-bare Voraussetzung fiir die Entwicklung von Plansprachen waren, so bietet heute das Internet neue Möglichkeiten, Plansprachen zu lernen, zu benutzen und zu erforschen. Die meisten WWW-Seiten über "konstruierte", "modellierte" oder "imaginare" Sprachen stammen von einzelnen Hobbyerfindern. Einige Sprachenprojekte scheinen jedoch kleine Anwender-gemeinschaften zu besitzen. Die Verwendung des Esperanto im Internet spiegelt dagegen eine um Größenordnungen tiefergehendere gesellschaftliche Verwurzelung der Sprache wider. Hier liegt ein vielversprechendes Untersuchungsfeld für Linguisten und Soziologen.RESUMOInterlingvistiko kaj la InterretoSame kiel efikaj poŝtaj kaj transportaj sistemoj provizis nemalhaveblan bazon por la evoluigo de planlingvoj dum la pasintaj cent jaroj, tiel ankaŭ Interreto proponas novajn eblojn por ties lernado, uzado kaj studado. La pli multajn TTT-ejoj pri "konstruitaj", "modelaj" aŭ "fantaziaj" lingvoj produktis individuaj ŝatokupuloj, sed kelkaj lingvoprojektoj ŝajnas posedi malgrandan uzkomunumon. La uzado de Esperanto en Interreto klare respegulas multe pli profundan ensociiĝon, kaj konsistigas promesplenan esplorkampon por lingvistoj kaj sociologoj.