Language Problems and Language Planning - Volume 22, Issue 2, 1998

RESUMEUne sociologie politique du constellation linguistique mondial (2):L'Inégalité des échanges de textesLa deuxième partie évoque le dilemme que rencontrent les auteurs (et tous les autres fournisseurs de produits culturels langagiers) qui doivent choisir entre s'addresser à un public relativement restreint dans leur langue maternelle, ou tâcher de conquérir un public plus nombreux soit par l'apprentissage de la langue plus répandue, soit par la traduction de leurs écrits dans la même langue. La première section traite la question de l'échange libre ou plutôt restreint de textes dans la perspective du groupe doté d'une langue de valeur Q faible, et dans celle d'un groupe avec une langue d'une valeur Q élevée. La seconde section évoque ce qui advient lorsque les auteurs et les lecteurs l'un après l'autre passent d'une petite langue indigène à une grande langue externe: dans certaines conditions une ruée vers la plus grande langue se produira, necessitant une action collective pour sauvegarder la langue plus petite et maintenir l'accès à son capital culturel accumulé.RESUMOPolitika sociologio de la monda lingvosistemo (2):La malegaleco de tekstointerŝanĝadoTiu ĉi dua el du partoj diskutas la dilemojn kiuj alfrontas aŭtorojn (kaj aliajn liverantojn de lingvodependaj kulturaj produktoj) kiuj de vas decidi ĉu turni sin al relative limigita legantaro en sia denaska lingvo, au konkurenci celé al multe pli granda publiko, ĉu lernante la pli vaste disvastigitan lingvon, chu dépendante de tradukoj. La unua sekcio estas dediĉita al la demando pri libera aŭ limigita interŝanĝado de tekstoj de la perspektivo de kaj la grupo kun lingvo kun malalta Q-valoro, kaj la grupo kun lingvo kun alta Q-valoro. La sekva sekcio diskutas kio okazas kiam pli kaj pli aŭtoroj kaj legantoj ŝanĝas de malgranda indiĝena lingvo al granda deekstera lingvo: en iuj kondiĉoj okazas amaskurego al la pli granda lingvo, kaj kolektiva agado eble necesas por konservi la pli malgrandan lingvon kaj reteni la alireblon de ĝia akumulita kultura kapitalo.

SOMMAIREMort d'une langue, naissance d'une identité: Le cas de la BretagneLe Duché de Bretagne fut officiellement rattaché à la France en 1532; aujourd'hui encore, il est considéré comme une des régions françaises. Cependant, même si, du point de vue d'un étranger, la Bretagne constitue une unité géographique, la situation est quelque peu équivoque car, en y regardant de plus près, la Bretagne n'est entitaire que par le nom. Le pays se divise sur le plan linguistique en une zone de langue romane et une zone bretonnante, cette dernière se divisant sur le plan historique en quatre diocèses. Ces frontières ont déterminé la répartition linguistique de la zone en quatre dialectes principaux dont chaque groupe de locuteurs prétend ne pas comprendre les trois autres. Pour ces bretonnants traditionnels, ils n'existe pas d'identité bretonne globale. En outre, beaucoup d'entre eux hésiteraient à considérer le diocèse comme leur foyer culturel. Par tradition, c'est la commune qui représente, pour la plupart des bretonnants, le siège de leur identité: c'était le breton de sa commune que l'on parlait, les danses de sa commune que l'on dansait et la coiffe de sa commune que l'on portait.Le déclin progressif de la langue pendant la deuxième moitié de ce siècle, suite à plusieurs décennies de politique jacobine des gouvernements français successifs, a eu un effet notable sur l'identité bretonne. A mesure que sont lancées des campagnes pour la sauvegarde de la langue, surgit l'idée d'une "Breizh une et indivisible", que se rassemble autour du drapeau breton. Les champions de la Cause bretonne sont les néo-bretonnants, pour la plupart des citadins d'origine bourgeoise, et qui parlent un breton standardisé, homogène, en général appris en classe. Ces locuteurs se distinguent nettement des bretonnants traditionels mais, et là réside le paradoxe, ils semblent jouer un rôle non négligeable dans la création d'une identité bretonne.RESUMOMorto de lingvo, naskiĝo de identeco: Bretonio kaj la bretonojLa Duklando de Bretonio estis oficiale unuigita kun Francio en la jaro 1532 kaj ĝis hodiaŭ estas daŭre rigardata kiel région. Tamen, kvankam eksterlandaj turistoj eble perceptas Bretonion kiel teritorian unuon, la situacio estas iom anomalia pro tio, ke, je pli proksima rigardo, Bretonio aspektas kiel unuo nur laŭnome. La lando estas lingve dividita inter romanid-parola regiono kaj kelt-parola regiono, kaj ĉi-lasta siavice dividiĝas historié en kvar diocezojn, kiuj formas limojn fundamentajn al la lingva disdivido de la regiono en kvar ĉefajn dialektojn, kiujn multaj parolantoj trovas nekompreneblaj inter si. Laŭ la vidpunkto de la parolantoj de la dialektoj, ne ekzistas iu bretona identeco. Multaj eĉ hezitus konsideri diocezon kiel fokusopunkton de sia lojaleco. Tradicie, ŝajnas, ke la commune (komunuma distrikto) estis la identecopunkto por plej multaj bretonoj: oni parolis la komunuman version de la bretona lingvo, dancis ties dancojn kaj portis ties coiffe (ĉapon).La falo de la lingvo dum la dua duono de la nuna jarcento, rezulte de multaj jardekoj da centrigisma politiko fare de sinsekvaj francaj registaroj, havadas notindan efikon je la bretona identeco. Dum oni lanĉas kampanjon por savi la lingvon, iom post iom aperas koncepto de iu Breizh une et indivisible (Bretonio unueca kaj nedividebla) kun la bretona flago kiel kerna instigilo. La ĉefaj ĉampionoj de la Bretona Afero estas nova grupo de bretonnants (bretonianoj), precipe el mezklasaj kaj urbaj rondoj, kiuj parolas normigitan, tutbretonian version de la bretona lingvo, kiun kutime ili lernis père de la eduka sistemo. Tiuj parolantoj staras multrilate aparté de la parolantoj de la tradiciaj dialektoj; tamen, iom paradokse, ĝuste ili ludadas gravan rolon en la kreado de koncepto de bretona identeco.

XULOSA (according to the alphabet adopted for Uzbek in August 1995)O 'zbekistonda yangi til qonunlariBurungi Sovyet Ittifoqi respublikalaridan biri — O'zbekiston — o'zining mustaqilligiga erishgan birinchi yillari mobaynida o'zbek tiliga davlat tili maqomini berish loyihasini astoydil qarab chiqdi. 1989 yilda qabul qilingan va 1995 yilda o'zgartishlar kiritilgan til qonuni birinchi navbatda o'zbek tili maqomini mustahkamlashga qaratilgan masalalar haqida edi. O'zbek tilining o'ziga taalluqli qo'shimcha chora-tadbirlar ham ko'rilgan, shular qatorida lotin grafikasiga o'tish va o'zbek tili lug'atini boyitish uchun yangi so'zlar topish yoki yaratish.Bu maqolaning maqsadi amalga oshirilayotgan til islohotini ko'rib chiqib uning qanday printsiplarga va qanday munosabatlarga asoslanib olib borilayotganini aniqlash. Shu bilan birga bu siyosatini mamlakatdagi barcha tillarning umumiy ahvoliga ta'sirini tahlil qilish kabi maqsadlarni ko'zda tutgan. Qaror qabul qilish va uni hayotga tadbiq etish ham da til islohotini baholash jihatidan bugungi o'zbek til siyosatini markazlashtirilgan til siyosati deb tavsif berish mumkin. Tilga oid qonunlarni amalga oshirish uchun ko'p ish qilinayotir. Ammo til islohotining asosiy maqsadini aniqlash qiyin.RESUMONovaj lingvoleĝoj en UzbekistanoDum siaj unuaj kelkaj jaroj kiel sendependa ŝtato, la antaŭa soveta respubliko de Uzbekistano estas lanĉinta ampleksan programon por la firmigo de la uzbeka lingvo en ties nova rango kiel oficiala lingvo. La ŝtata lingvoleĝo de 1989 kaj ĝia modifita versio de 1995 okupiĝas precipe pri aferoj rilataj al lingvo-ranga planado. Aldonaj rimedoj kun rilato al la lingvaro estas prenitaj, interalie direktivoj por leksika reformo kaj leĝoj regantaj la transiron de la cirila al la nova latinida alfabeto kiu estas akceptita. La celo de tiu ĉi artikolo estas kontroli la daŭran lingvoreforman laboron en Uzbekistano por vidi sur kiuj principoj kaj sintenoj la uzbeka lingvopolitiko baziĝas, kaj kiun influon ĝi eble havas ĉe la lingva situation en la lando ĝenerale. Ĝi povas esti karakterizata kiel centrita lingvoplanado, ne nur rilate decidofaradon, sed ankaŭ rilate la efektivigadon de lingvoleĝoj kaj la taksadon de la reformlaboro. Samtempe, ŝajnas ekzisti multe da malcerteco pri ĝuste kiu estas la fina celo de lingva ŝangado.

SUMMARYChinese Language Reform: Esperanto as Provocation and InspirationBetween 1916 and 1919, Esperanto's claim to the position of a common international language was hotly debated in the avant-garde Chinese journal Xin Qingnian. Closer analysis reveals a number of complex subtexts underlying the Utopian visions put forward by Chinese linguists and language planners like Qian Xuantong. As a linguistic model, Esperanto helped to catalyze new approaches to Chinese phonetical transciption and writing reform, and to the shaping of a common Chinese language. The Esperanto debate was also part of the wider battle over the Chinese classical tradition: Qian's provocative call for the abolition of the Chinese language must be regarded as a direct attack on the conservative Chinese literati.RESUMOReformo de la ĉina lingo: Esperanto kiel provokilo kaj stimuliloInter 1916 kaj 1919 ardis debato en la avangarda cina revuo Xin Qingnian pri la pretendoj de Esperanto kiel internacia lingvo. Pli detala analizo montras, al kiaj komplikaj motivoj kaj ideoj respondis la ŝajne utopiaj proponoj de ĉinaj lingvoreformistoj kiel Qian Xuantong. Interalie, Esperanto kiel lingva modelo helpis katalizi novajn alirojn al la fonetika transskribo kaj skribsistema reformo de la ĉina lingvo, same kiel al ĝia socia funkciado. Aliflanke, la tuta Esperanto-debato nur eris en pli vasta batalo pri la klasika literatura tradicio: tiukadre necesas konsideri la provokan alvokon de Qian por abolo de la ĉina lingvo kiel rektan atakon al la konservativuloj.