Language Problems and Language Planning - Volume 4, Issue 2, 1980

La instruado de dulingraj haitiaj infanoj en UsonoLa haitiaj enmigrintoj nombras 300 000 en Novjorkurbo kaj 40 000 en Miamio. Ili alvenas en Usono ciuj parolantaj la kreolan; malplimulto krome parolas la francan. Ili ofte asertas, ke ilia denaska lingvo estas la franca, kaj ke la edukado de iliaj infanoj devus esti farata en la franca, laǔ la kuranta eduka modelo de Haitio. Nur en la lernejo oni malkovras, ke la infanoj ne faras la samajn erarojn, de gramatiko, kiel infanoj, kiuj parolas france.Kiel en Haitio, la haitianoj trovigantaj en Usono, kiuj spertas certajn konfiktojn de sia socia idento, esprimas tiujn problemojn per sia interpretado de la uzata lingvo. En Usono ekzistas novaj ekonomiaj rimedoj por la hâitianoj; rezultas de tio pli flekseblaj socikulturaj grupigoj.La celo de la nuna artikolo estas kontribui al la formuligo de dulingva politiko en la lernejoj de Usono kaj substreki la malfacilajojn en la programoj de dulingva edukado en Usono, kiam trovigas tria, tutmonde disvastigita, lingvo en la lando de deveno de la koncernaj infanoj.La fakuloj pri kreolaj lingvoj devus, do, interesigi ankaǔ pri la apliko de la rezultatoj de sia esplorado, plibonigante tiel la instruadon kaj la eluzadon de instruiloj en la dulingvaj klasoj.

La nuna artikolo estas esea recenzo de artikolo de M. Schaechter, apérinta en la revuo Michigan Germanic Studies. La nombro- de denaskaj, cefaj kaj kutimaj uzantoj de la jida lingvo malkreskis. Pro tio, la jida lingvoplanado pli kaj pli konsistas en korpusa planado (t.e., planado de la lingva formo kaj enhavo mem), sed ciam malpli de realigo de la korpuso, realigo de la rango kaj uzo de la lingvo. En Sovetunio kaj Usono la eldonado kaj esplorado malpliigis, kaj la cefa usona esplora kaj plana organizo, YIVO-Instituto por Juda Esplorado, ciam pli transiris al la angla lingvo. Kvar lingvoplanaj instancoj restas, sed ili praktike konsistas el nur unu sola homo, M. Schaechter.Plej bedaürinde, guste tiuj judoj, ce kiuj la jida lingvo posedas la plej bonan sancon pluvivi kiel normale parolata kaj skribata lingvo—la hasidaj kaj aliaj ekstreme ortodoksaj judoj—montris nenian ajn intereson pri la klopodoj de la nuntempaj jidaj lingvoplanistoj, kiuj ciuj estas enmondaj judoj. Do, en 1980, la jida lingvoplanado estas grandparte intelekta ludo: per stoko da morfemoj kaj reguloj pri ilia kunmeto, oni klopodas plej bone esprimi donatan koncepton. La nun recenzata artikolo estas "Kvar skoloj de pensado en la jida lingvoplanado, de M. Schechter," evidente la plej kompetenta verkanto pri la temo.La jida lingvoplanado estas iom pli ol centjara. Gi estas rara specimeno de planado de lingvo kiu preskaü ciam estis neoficiala, ciam neteritoria, kaj preskaü ciam senprestiga. La sukceso en la planado estis varia.La nunaj lingvistoj rekonas tri nivelojn de korekteco: la norman, la nenorman, kaj la subnorman. Tion rekonis la jidaj lingvistoj jam antaüe ol la ne-jidaj. Schaechter mem parolas sian nenorman, denaskan variajon de la jida kun sia familio, kaj neniu klopodas "korekti" tion. Do, oni jam frue rekonis la ekziston de nenormaj formoj, kaj neniu provas forigi ilin: Rezulte, la nombro de subnormaj formoj, kiujn oni ja provas forigi, estas limigita, kompare kun tiuj lingvoj, en kiuj oni rekonas nur du formojn, norman kaj subnorman. Oni atakas cefe formojn, lastatempe pruntitajn en aliaj lingvoj (la germana, pola, ukrajna, rusa, hebrea, hispana, angla, franca). La jida lingvopurismo estas, do, defendo de la tradicia lingvoformo. Uzantoj de la lingvo sentas, ke oni ne atakas formojn kun fortaj, tradiciaj radikoj; sed nur fremdismojn, do, nejidismojn.

La "subakviga" lingvoinstruado en Kanado: elektebla programo por diversaj kuntekstojProgramo de "subakvigo" de lernantoj de dua lingvo, te., plentempa, rapida, aktiva spertado de la lernataj lingvo kaj kulturo, estis sufice nova konceptooen la lingvolernado ankoraǔ dum la sesdekaj jaroj. Sed gi estas jam bone konata en la nuntempa Kanado. Gi estis cefe kreita por la anglalingvanoj, kiuj volas igi dulingvaj per lernado de la franca, la alia oficiala nacia lingvo. La programo cefe servis al la bezonoj de la anglalingva meza klaso. La aǔtoro de la jena artikolo sugestas, ke tiuspeca programo eble ankaǔ povas helpi franclingvajn minoritatajn infanojn (kaj eble aliajn, en similaj kuntekstoj aliloke tra la mondo), aparte tiujn, kiuj jam estis asimilitaj, au estas asimilataj, al la angla. Per la "subakviga lernado" ili eble povos reteni sian lingvon kaj sian kulturon.

SUNTOLo schema in uso generale per descrivere la situazione linguistica italiana comprende due categorie, 'dialetto regionale' e 'italiano regionale', che si adat-tano difficilmente al sistema sociolinguistico generale VARIETÀ, DIALETTO, LINGUA. Provo di mostrare che queste categorie dovrebbero considerarsi tutt'e due DIALETTI, l'uno un Vecchio' dialetto a base del proto-romanzo, l'altro un 'nuovo' dialetto a base dell'italiano standard (toscano). Se i dialetti italiani si estingueranno fra qualche generazione, non saranno completamente scomparsi: gli 'italiani regionali', continuando dei loro tratti, resteranno e diventeranno i dialetti italiani dell'avvenire.RESUMOLa generale uzata plano, per kiu oni priskribas la italan lingvosituacion, entenas du kategoriojn, "regiona dialekto" kaj "regiona itala lingvo". Tiu en-kategoriigo estas malfacile adaptebla al la kutima socilingvistika sistemo, kiu distingas inter variajo, dialekto kaj lingvo. La aǔtoro provas pruvi, ke ambaǔ kutimaj kategorioj devus esti traktataj kiel dialektoj. Unu el ili estas "malnova" dialekto bazita sur la protolatinida lingvo, la alia estas "nova" dialekto bazita sur la norma itala lingvo (la toska). Se la italaj dialektoj estingigos post kelkaj gene-racioj, ili ne tute malaperos. La "regionaj italaj lingvoj", kiuj daurigos iliajn trajtojn, restos kaj igos la italaj dialektoj de la estonteco.

Diese Artikel behandelt die Formulierung und Ausführung der jugoslawischen Sprachpolitik und das Verhältnis zwischen Sprachrechten und Nationalrechten in Jugoslawien. Die Formulierung bezieht sich auf Entscheidungen der Amts-gewalten hinsichtlich ( 1 ) der Innenstruktur der Sprachvarietäten bzw. ( 2 ) der Funktionszuteilung an die Varietäten innerhalb einer Sprachgemeinschaft. Die Ausfuhrung bezieht sich auf Versuche unter Gemeinschaftsmitgliedern die Sprachpolitik durchzusetzen und Annahme zu finden. In Jugoslawien wird die Unterscheidung zwischen Formulierung und Ausführung durch das hierarchische und dezentralisierte politische Verwaltungssystem beeinflußt. Die in allgemeinster Form bundesstaatlich bestimmte Politik wird durch Formulierung einer aus-führlicher Politik der Republiken durchgesetzt, die darüberhinaus in noch aus-führlicher Form durch die Gemeinden durchgesetzt werden.In dieser Artikel soll die jugoslawische Sprachpolitik auf Bundes-, Republiksund Gemeindesebene behandelt werden. Insbesondere werden die Bundesver-fassung, die Verfassung der slowenischen Republik und das Statut der Gemeinde Piran beschrieben. Diese Dokumente bestimmen unter anderem die Sprachpolitik in vier Hauptbereichen: Allgemeinprinzipien, Herausgabe amtlicher Dokumente und Mitteilungen, Gerichts- und Verwaltungsverfahren, und Schul-wesen.Die jugoslawische Sprachpolitik unterscheidet sich von der durch Stalin vollendete Politik in dem Entwurf der Sprach- und Nationalrechte. Die gegen-wärtige jugoslawische Sprachpolitik ziehlt auf eine Scheidung der Sprachrechten von den Nationalrechten. Die Verfassungssprachpolitik stellt die Grenzen dar, innerhalb welchen die Nationalrechte werden beschützt werden und worüber die Rechte nicht hinausgehen dürfen.