Language Problems and Language Planning - Volume 5, Issue 3, 1981

SOMMAIREL'école technique et la mise en oeuvre d'une terminologie de l'automobile au QuébecOn sait que le Québec vit à l'heure actuelle une passionnante expérience de planification linguistique et en particulier de son vocabulaire technique. Alors que l'élaboration de vocabulaires techniques a été et reste encore la première priorité des terminologues québécois, ce n'est que depuis peu que l'on s'intéresse au succès ou à l'absence de succès de ces vocabulaires auprès de leurs destinataires. Or il est permis de croire que la mise en oeuvre d'un vocabulaire technique nouveau doit tenir compte d'un ensemble de facteurs sociaux et économiques qui sont déterminants dans l'évolution de l'usage réel.Le présent travail se propose d'examiner le rôle particulier que joue l'école technique, parmi d'autres facteurs, dans la connaissance et l'utilisation d'une nouvelle terminologie de l'automobile au Québec. Ce premier bilan vise à identifier les facteurs tant à l'intérieur de l'école qu'à l'extérieur, qui influent sur le comportement terminologique des élèves.Dans un premier temps, nous retraçons brièvement l'histoire de la terminologie québécoise de l'automobile. La terminologie vernaculaire, née au début du siècle avec la diffusion de l'automobile au Canada français, se distingue par de nombreux emprunts à l'anglo-américain. Ce vocabulaire dont l'usage est encore très répandu aujourd'hui fut tôt l'objet de nombreuses critiques de la part des puristes québécois et il s'en est suivi une longue série d'efforts de création de terminologie corrective. Ces efforts ont abouti à un standard lexical québécois dont le statut fut mis en question en 1967 avec la mise en chantier par l'Office de la langue française d'un projet d'élaboration d'un vocabulaire complet de l'automobile. Achevé en 1977, ce vocabulaire se différencie à plusieurs égards de la terminologie corrective antérieure à cause de son souci de rapprochement de l'usage européen.Cette même terminologie devenue la norme en matière d'éducation au Québec se retrouve dans les manuels scolaires et dans les examens à l'école technique. On peut donc conclure que les élèves prennent connaissance de cette terminologie au cours de leur formation scolaire.Notre enquête porta sur trois écoles de la région de Montréal et, outre un questionnaire destiné aux élèves, utilisa un questionnaire destiné aux professeurs et de nombreuses interviews et observations in situ. On constate en premier lieu que si les professeurs enseignent de préférence la terminologie de l'Office de la langue française, ces mêmes professeurs montrent, très consciemment d'ailleurs, aux élèves la terminologie anglo-américaine. Et cela pour deux raisons: tout d'abord la quasi totalité des manuels de service que ces élèves doivent utiliser dans les ateliers et dans les écoles mêmes sont en anglais; deuxièmement, la terminologie anglo-américaine reste tellement dominante dans le marché du travail que les élèves ont intérêt à la connaître.Quant à l'adéquation de la terminologie de l'Office de la langue française aux besoins terminologiques de ses destinataires, dans l'ensemble les professeurs reconnaissent les qualités formelles de cette terminologie, mais tous s'empressent de souligner ses lacunes. Plusieurs domaines de l'automobile sont peu étudiés et de toute façon ce lexique n'évolue plus en raison de l'absence de travail dans ce sens à l'Office de la langue française. En examinant l'importance du facteur de l'usage extra-scolaire en général et du rôle de groupes sociaux composés de fanatiques de l'automobile, nous concluons que la diffusion de la terminologie de l'Office de la langue française est considérablement ralentie même à intérieur de l'école par tous ces facteurs qui contribuent à la persistance de la terminologie vernaculaire.RESUMOLa teknika lernejo kaj la realigo de aŭtomobile terminaro en KebekoKiel sciate, Kebeko aktuale travivas pasie interesan sperton de lingvoplanado, aparte ĉe la teknika vortostoko. La preparo de teknikaj vortlistoj estis kaj estas la ĉefa tasko de la kebekaj terminologoj, sed nur tre lastatempe oni interesigis pri la sukceso, respektive malsukceso, de tiuj vortaroj ce la celataj uzontoj. Nu, eblas kredi, ke la realigo de nova teknika vortostoko devus atenti aron da sociaj kaj ekonomiaj faktoroj, kiuj regas la evoluadon de la fakta lingvouzo.La nuna studo intencas rigardi la apartan rolon de la teknika lernejo, interalie, en la kono kaj utiligo de nova terminaro pri la automobilo en Kebeko. La jena unua elvalorigo celas identigi la faktorojn, ene de la lernejo kaj ekster gi, kiuj influas la ter-minologian kondukmanieron de la lernantoj.Unue, ni resumas la historion de la faka terminaro de la aùtomobilo en Kebeko. La popollingva vortostoko, naskiĝinta komence de la nuna jarcento okaze de la plivastigo de la aùtomobilo en la franclingva Kanado, distingigas per multnombraj pruntoj el la uson-angla lingvo. Tiu vortaro, ankoraŭ tre vaste uzata, jam frue igis kritikita far la kebekaj lingvopurigemuloj. Sekvis longa aro da klopodoj korekti la terminaron. Tiuj klopodoj rezultigis kebekan terminaran normon, kies rolo igis duba en 1967, kiam la Oficejo de la Franca Lingvo lancis projekton de plena aŭtomobila fakterminaro. Fin-verkita en 1977, tiu terminaro plurrilate diferencigas de la antaŭa, korektita terminaro. pro deziro alproksimigi al la eŭropa lingvouzo.La terminaro de 1977 igis la normo en la kebeka edukado kaj trovigas en la lerno-libroj kaj lernejaj ekzamenoj. Oni povus, do, konkludi, ke la lernantoj atentus tiun terminaron dum la lemeja trejnado.Nia enketo pristudis tri lernejojn en la Montreala regiono. Gi utiligis demandaron por la lernantoj kaj alian demandaron por la profesoroj kaj multajn intervjuojn kaj enlokajn observojn. Oni konstatis unue ke, kvankam la instruistoj prefere instruas la terminaron de la Oficejo de la Franca Lingvo, ili ankaŭ — tre konscie — klerigas la lernantojn pri la uson-angla terminaro. Tio estas pro du kialoj. Unue, preskaŭ ciuj riparlibroj, kiujn devas uzi la lernantoj en la laborlokoj kaj en la lernejoj mem, estas en la angla. Due, la uson-angla terminaro estas tiel reganta en la labormerkato, ke gravas, ke la lernantoj gin scipovu.Rilate al la adekvateco de la terminaro de la Oficejo de la Franca Lingvo pri la terinaj bezonoj de la celataj uzantoj, la instruistoj ĝenerale rekonas la formalajn kvalitojn de tiu terminaro, sed ciuj rapide indikas giajn mankojn. Gi malmulte atentis plurajn sferojn de la aŭtomobilo. Krome, la terminaro ne plu disvolvigas, car la Oficejo ne plu laboras pri gi. Rigardante la gravecon de la faktoro de la ekster-lerneja uzo generale kaj de la rolo de sociaj grupoj, konsistantaj el aùtomobilaj entuziasmuloj, ni konkludas, ke de disvasitigo de la terminaro de la Oficejo de la Franca Lingvo estas grave malrapidigita, ec ene de la lernejoj, pro ciuj tiuj faktoroj, kiuj kontribuas al la pludaùro de la popollingva terminaro.

SOMMAIRELa Planification de la langue américaine: l'anglais fédéralBien qu'on essaie depuis plusieurs siècles la planification de la langue anglaise, on ne considère que rarement l'anglais comme objet de planification parce que tous les projets pour diriger ou corriger la langue ont toujours fait faillite. Fréquemment les anglophones craignent que l'anglais ne dégénère ou qu'il ne meure s'il lui manque un règlement suffisant. Ils résistent cependant les réformes dans l'orthographe, la syntaxe, et le lexique de leur langue. Le nouveau monde a offert aux planificateurs de la langue l'opportunité de perfectionner l'anglais. A la fin du 18éme siècle on a observé les variations dans les prononciations et les usages régionaux des treize colonies, et ces variations ont fourni le matériau d'un comique littéraire et théâtral aussi que pour la déscription linguistique plus sérieuse. En même temps, le ferment politique qui accompagnait la Révolution américaine et l'établissement d'un système de gouvernement fédéral ont fait de la langue une question politique. On rapprochait ou éloignait l'anglais américain du britannique. Le Congrès et les écoles entraient dans les efforts de planification linguistique, et les réformateurs bourgeois aussi bien que les patriotes essayaient de perfectionner leur langue autant que possible. Noah Webster conçut le système d'anglais fédéral, un dialecte américain uniforme, produit d'une réforme orthographique. Webster croyait que l'anglais fédéral encouragerait la littérature américaine et assurerait l'indépendance culturelle et politique des Etats-Unis. L'Anglais fédéral, cette forme de la langue qui porte l'empreinte de la démocratie et de la révolution, est devenu au 20ème siècle Standard American English, expression qui, comme Yanglais fédéral, est un terme politisé: ce terme n'a changé ni les idées populaires ni les idées officielles sur l'état réel de la langue ou sur son état idéal.RESUMOLa Planado de Usona Lingvo: la Federacia AnglaKvankam oni klopodas, ekde jarcentoj, konscie plani la anglan lingvon, ni kutimas pensi pri la lingvoplanado rilate al aliaj lingvoj krom la angla, car la planoj direkti aŭ ĝustigi la fluon de la angla ĉiam forvelkis. Uzantoj de la lingvo ofte esprimas timon, ke la angla putriĝu kaj mortu sen sufiĉa regulado, sed ili daŭre oponas sin al klopodoj plani la literumadon, la gramatikon kaj la vortaron de la lingvo. La Nova Mondo malfermis al la lingvoplanantoj eblecon pliperfektigi la formon de la angla. Jam fine de la 18-a jarcento la laŭregiona variado de la prononco kaj la lingvouzado ene de la dek tri kolonioj estis evidenta kaj instigis al la humoro kaj al serioza lingva priskribo. Sam-tempe, la politika bolo kadre de la Revolucio kaj la starigo de federacia sistemo de regado igis la lingvon politika demando. Oni klopodis direkti la usonan anglan lingvon, ĉu al la brita normo, ĉu for de ĝi. Kuniĝis al la politikaj batalantoj jenaj pli pacaj reformistoj, kiuj celis laŭeble perfektigi la lingvon. Noah Webster disvolvis kaj ellaboris la koncepton de Federacia Angla, unueca usona dialekto, kiu kresku el reformita sistemo de literumado. Webster pensis, ke la Federacia Angla kuraĝigus al la litera-turverkado kaj certigu la kulturan kaj politikan sendependecon de Usono. La Federacia Angla, tiu formo de la lingvo, kiu portis la stampon de la demokratio kaj la revolucio, iĝis en la nuna jarcento la Norma Usona Lingvo, simile vaga, esprimoplena koncepto kaj de la vera kaj de la ideala statoj de la usona lingvo, lingvo, kies nuancoj neniam estis fiksitaj. Samkiel la Federacia Angla, la termino Norma Angla estas uzata kiel politika kaj socia slogano, kaj gi ne multe ŝanĝis la popolan aŭ oficialan normon de tio, kio la usona lingvo estas aŭ devus esti.

SOMMAIRELa survivance d'une langue dans un contexte européen: l'avenir de l'occitanTout au long du vingtième siècle, la position de l'occitan dans la diglossie qui caractérise le Midi de la France s'est sans cesse dégradée. Malgré la gravité de cette diminution de fonction, aucune politique linguistique globale n'a jamais été formulée. Les tentatives dans ce sens se sont heurtées à deux problèmes majeurs: (1) l'absence à peu près totale d'une conscience linguistique chez les Occitans, et (2) le dilemme du rôle à accorder au dernier groupe vraiment occitanophone, les paysans, dans le mouvement culturel.Les années 70 ont vu s'accroître l'influence d'un mouvement occitaniste axé, non plus sur la ruralité traditionnelle, mais sur la jeunesse urbaine. Les manifestations culturelles qui ont résulté de cette nouvelle tendance ont constitué une réussite éclatante. Cependant, en 1975 encore, l'occitanisme n'avait pas eu d'influence marquante sur l'emploi de la langue au niveau populaire. De plus, l'enseignement de l'occitan standard aviat entrâine une réaction passionnée de la part des Occitanophones traditionnels contre "la centrálisation linguistique."Aujourd'hui, le mouvement occitaniste semble enfin prêt à porter ses fruits au niveau populaire. Une conscience culturelle occitane s'est forgée au cours des 10 dernières années, entraînant un changement discret dans les attitudes de la population envers l'occitan langue parlée, et même un début de redressement de la situation diglossique. Pourtant, une partie du mouvement occitaniste semble en même temps se désintéresser des problèmes linguistiques et surtout s'éloigner des paysans occitanophones. Un grand nombre de militants s'avouent pessimistes au sujet de l'avenir de la langue. L'occitan est toujours vivant, mais la dégradation de son fonctionnement est telle, en somme, que l'on peut prévoir à plus ou moins longue échéance la déstructuration complète de la communauté occitanophone.RESUMOLa pluvivo de lingvo en eŭropa kunteksto: la estonto de la okcitanaDum la tuta dudeka jarcento, la loko de la okcitana lingvo en la diglosio, kiu karak-terizas Sudfrancion, daŭre falis. Malgraŭ la graveco de tiu funkcia falo, ne okazis generala lingvoplanado. Klopodoj pri tia planado alfrontis du ĉefajn barilojn: unue, la preskaŭ plenan mankon de lingva konscio ĉe la okcitanoj; kaj due, la dilemon de la rolo, aljuĝenda al la kamparanaro, tiu lasta grupo vere parolanta la okcitanan, en la kultura movado.En la 1970-aj jaroj leviĝis movado okcitanisma, ne surbaze de la tradiciaj kamparaj valoroj, sed de la urba junularo. La kulturaj atingoj de tiu nova tendenco estis frapaj. Tamen, en 1975 la okcitanismo ankoraŭ ne decide influis la uzon de la lingvo je la popolamasa nivelo. Krome, la instruado de la norma okcitana kondukis al perforta reago flanke de tradiciaj parolantoj de la okcitana kontraŭ la "lingvo centrigo."La okcitana movado nuntempe ŝajnas finfine preta doni frukton je la popola nivelo. Kultura konsciiĝo okcitana estiĝis dum la pasintaj dek jaroj. Tio kondukis al iometa ŝanĝiĝo de la popolamasa sinteno al la okcitana kiel parola lingvo, kaj eĉ al komenci-ĝanta ŝanĝo de la diglosia situacio. Samtempe tamen, kelkaj eroj de la okcitana movado ŝajnas forturniĝi for de la lingvaj problemoj kaj, kio pli gravas, for de la okcitanlingva kamparanaro. La okcitana ankoraŭ vivas, sed ĝia funkcia malkresko iĝis tia ke, resume, eblas antaŭvidi iam en la estonteco la definitivan elstrukturiĝon de la okcitanlingva komunumo.

RESUMENLa Conciencia Lingüística en una Sociedad Multilingüe: El Caso de EspañaTres condiciones deben darse para que surja un movimiento regionalista: (1) Dijerencias culturales y/o econômicas entre unas regiones y otras o entre poblaciones regionales; (2) Conciencia regional, es decir, un conjunto de ideas (valores, creencias, sentimientos, aspiraciones) compartidas que unen a unas personas con otras en grupos solidarios a cuya base se encuentran hechos objetivos (culturales o econômicos) regionales; (3) Organization para la action colectiva que haya de acometer los pro-blemas culturales o economicos de la region.La conciencia regional es un fenômeno psicológico-social multidimensional. En el caso espanol, en análisis de los datos de una encuesta de 1976 sobre la problemática regional y el regionalismo ha mostrado la existencia de cinco dimensiones en el con-cepto "conciencia regional," una de las cuales es la dimensión lingüística. En este artículo se ha creado una medida directa del nivel de conciencia lingüística individual y, a continuación, se ha calculado la conciencia lingüistica media en cada una de las regiones históricas españolas. Los resultados indican que hay una variación significativa de las puntuaciones en cociencia linguistica, no solamente, como es de esperar, entre las regiones monolingües (de lengua castellana) y las regiones bilingües (áreas donde se habla una lengua regional además del castellano), sino también entre las diversas regiones (y provincias) bilingües del pais.Cómo se explica la variación en conciencia lingüística entre las regiones y provincias bilingües es un interrogante que he estudiado examinando el efecto de varias variables: Dos indicadores de conocimiento y uso de la lengua regional y dos indicadores del nivel de desarrollo económico regional han explicado 43 por ciento de la varianza total en conciencia lingüística regional.El intento de descripción de la conciencia lingüística individual por medio de carac-teristicas socioeconómicas y demográficas ha producido resultados mixtos: La región de residencia es un vaticinador razonablemente correcto de la conciencia linguistica individual, pero, una vez que se mantiene constante la variable "región," únicamente se ha podido explicar una pequeña parte adicional de la varianza en conciencia lingüística individual.El articulo concluye con el examen e interpretación de los resultados más importantes del análisis efectuado.RESUMOLa Lingva Konscio en Plurlingva Socio: La Hispana KazoPor ke ekaperu regionisma movado, devas ĉeesti tri kondicoj: (1) gravaj kulturaj kaj/aŭ ekonomiaj diferencoj inter regionoj aŭ regionaj enloĝantaroj; (2) regiona konscio, t.e., idearo (valoroj, kredoj, sentoj, aspiraj) kiu unuigas la unuopulojn en koherajn grupojn sur objektiva (kultura aŭ ekonomia) regiona bazo; (3) organizado por kolek-tivaj agoj traktantaj la ekzistantajn kulturajn aŭ ekonomiajn regionajn problemojn.La regiona konscio estas plurdimensia socipsikologia fenomeno. En la hispana kazo, la analizo de donitaĵoj el enketo de 1976 pri regionaj demandoj kaj la regionismo montras la ekziston de kvin dimensioj en la konstruaĵo "regiona konscienco," el kiuj unu estas la lingva dimensio. La nuna artikolo eltiras rektan mezuron de la unuopa lingva konscio kaj poste kalkulas la mezan indicon de lingva konscio por ĉiuj de la his-toriaj hispanaj regionoj. La rezultoj montras, ke ekzistas signifa kvanto de variado de la indico de lingva konscio, ne nur, kiel atendeble, inter la unulingvaj (kastiliaj) regionoj kaj la dulingvaj regionoj (tiuj, kie parolatas regiona lingvo krom la kastilia), sed ankaŭ inter la diversaj dulingvaj regionoj (kaj provincoj) de la lando.Ni ekzamenas la kialon de la variado de lingva konscio inter la dulingvaj regionoj kaj provincoj, rigardante la efikon de pluraj variantaĵoj: indikiloj de la scipovo kaj uzo de La regiona lingvo kaj indikiloj de la ekonomia evoluinteco de la koncerna regiono klarigas 43 pc. de la tuta variado de indicoj de regiono lingva konscio.La provo priskribi la lingvan konscion je la nivelo de l'unuopulo per la uzo de soci-ekonomiaj kaj demografiaj karakterizoj, estis miksrezulta: la regiona loĝloko estas sufiĉe bona antaûdirilo de la lingva konscio de unuopulo sed, se oni egaligas la faktoron de la regiono, oni apenaŭ klarigas kroman variadon de la indico de unuopa lingva konscio. La artikolo finiĝas per diskuto kaj interpreto de la plej gravaj rezultoj de la farita analizo.

SAMENVATTINGWesterse geschiedenissen van de taalkunde: aanvullende bibliografieZoals aangestipt in mijn overzicht van het recente onderzoek over de geschiedenis van de taalkunde (Swiggers 1980), heeft de geschiedschrijving van de linguïstiek een zeer lange voorgeschiedenis. Een interessante ken trek van de taalkundige historiografie is haar nauwe band met de vooronderstellingen en (verzwegen) overtuigingen die er door de auteurs van geschiedenissen van de taalkunde worden op nagehouden. In datzelfde artikel argumenteerde ik dat de taalkundige historiografie zich moet vrij-maken van zulke voorwetenschappelijke opvattingen, en zich moest omvormen tot een geschiedenis van de methoden gebruikt in de taalwetenschap. Ik wees er tevens op dat dit onmogelijk zou zijn zonder de uitwerking van een theoretische basis voor historio-grafisch onderzoek, en zonder een grondige kennis van wat reeds gepresteerd was op het terrein van de taalkundige historiografie.Het voorliggende artikel is een vervollediging van E. F. K. Koerner's Western Histories of Linguistic Thought (1978). Dit boek is een indrukwekkende bibliografie van de literatuur in verband met de geschiedenis van de taalkunde, die verscheen tijdens de jaren 1822-1976. Het is interessant op te merken dat Koerner's bibliografisch overzicht . gemakkelijk vanuit een sociografisch standpunt kan geinterpreteerd worden. Zo stelt men vast dat het overgrote gedeelte van publikaties tijdens de periode 1820-1865 betrekking heeft op de Griekse en Romeinse Oudheid, terwijl in de periode 1865-1910 de belangstelling voor de geschiedenis van de eigen, nationale taalkunde toeneemt (naast een blijvende belangstelling voor de geschiedenis van de klassieke filologie). De periode 1910-1950 wordt gekarakteriseerd door het zich toespitsen van de belangstelling op de Romaanse en Germaanse filologieen, en door de regelmatige publikatie van korte geschiedenissen van de taalkunde, hetzij als autonome publikatie, hetzij als een hoofdstuk van een "Inleiding tot de taalkunde." Sinds de jaren '50 wordt de geschiedenis van de taalkunde stilaan een afzonderlijke wetenschapstak; dit kan men afleiden uit het op de markt brengen van talrijke tekstboeken, "readers" en bundels die de geschiedenis van de taalwetenschap behandelen.De hier gegeven toevoegingen, die een bevestiging bieden van het hierboven geschetste beeld, zijn bedoeld om enkele belangrijke lakunes in Koerner's bibliografie op te vullen. De voorliggende bibliografie neemt vooral publikaties op die een overzicht bieden van een voldoende omvattende periode in de geschiedenis van de taalkunde. Men dient er rekening mee te houden dat sinds 1979 een lopende bibliografie over de geschiedenis en methodologie van de verschillende taaldisciplines verschijnt in het tijd-schrift van de "Société d'Histoire et d'Epistémologie des sciences du langage": Histoire, Epistémologie, Langage (voor meer informatie, kan men zich richten tot de sekretaris van de "Société," Sylvain Auroux, 30 avenue de la Résistance, F-93100 Montreuil, France).RESUMOOkcidentaj historioj de la lingvistiko: aldona bibliografioSkizo pri la lastatempa esploro en la verkado pri la historio de la lingvistiko (Swiggers 1980) indikas, ke longa antaŭhistorio staras antaŭ la historiografio de la lingvistiko. Interesa trajto de tiu historiverkado estas ties intima ligiteco kun la antaŭ-supozoj kaj (neesprimitaj) konvinkoj ĉe la verkantoj de la historioj de la lingvistiko. En tiu sama artikolo, la nuna aŭtoro sugestis, ke la historiverkado lingvistika devas liberigi sin disde tiaj antaùsciencaj konceptoj. Li ankaŭ argumentis, ke tio ne eblus sen konstrui teorian bazon de la historiografia verkado kaj sen intima scio pri ties ĝisnunaj atingoj.La nuna artikolo estas suplemento al E. F. K. Koerner, Western Histories of Linguistic Thought (1978). Tiu libro estas impona bibliografio de la literaturo pri la historio de la lingvistiko en la epoko 1822-1976. Estas interese noti, ke facile eblas inter-preti la bibliografian skizon de Koerner el socigrafia vidpunkto. Ni vidas fakte, ke la plimulto de la eldonajoj dum la jaroj 1820-1865 pritraktas la helenan kaj romian antikvecon, dum la jaroj 1865-1910 pli atentas la historion de la nacia lingvistiko (kun daŭra intereso pri la historio de la klasika lernado). La epokon 1910-1950 karakterizas atento al la historio de la latinida kaj ĝermana filologio, ĉu en aparta formo, ĉu kiel ĉapitro ene de "enkonduko al la lingvistiko." Ekde la 1950-aj jaroj ni vidas, ke la historio de la lingvistiko malrapide iĝas aŭtonoma fako; tio videblas en la aperigo de pluraj lernolibroj, artikolaroj kaj kolektoj pri la historio de la lingvaj sciencoj.Per la nunaj aldonoj, kiuj konfirmas la supre skizitan bildon, ni intencas plenigi gravajn truojn en la bibliografio de Koerner. La nuna bibliografio aparte listigas tiujn eldonajojn, kiuj enhavas resumon de signife granda epoko en la historio de la lingvistiko. Oni notu, ke ekde 1979 kuranta bibliografio de la historio kaj metodaro de la . diversaj lingvaj sciencoj eldonigas en la revuo de la Societo pri Historio kaj Epistemo-logio de la Lingvaj Sciencoj.

SOMMAIRELe Problème des langues minoritaires: Reflections sur la Conférence de GlasgowLe but principal de ce compte-rendu d'une conférence est de documenter l'augmentation de l'intérêt du côté des savants à l'étude sociolinguistique des minorités ethniques. Le rapport offre des informations sur la conférence, dite la "première," sur les langues minoritaires, réunion ayant lieu à l'Université de Glasgow (Ecosse), les 8-13 septembre, 1980. La plupart des discours ont traité de la région nord-ouest de l'Europe, soit les pays des Iles Britanniques, la Scandinavie, l'Allemagne et les Pays-Bas. Plusieurs conférenciers ont néanmoins traité des pays de la zone méditerranée et même du Canada. Parmi les questions importantes posées, notons: Qu'est-ce-que c'est que la survivance des langues minoritaires? Est-ce que l'assimilation linguistique des minorités ethnolinguistiques est nécessaire? Y a-t-il des alternatives linguistiques comme le bilinguisme, le plurilinguisme, ou l'emploi d'un dialecte régional? Quelle est la politique officielle dans chaque pays envers la reconnaissance des langues minoritaires?Quelles sont les approches méthodologiques employées par les différentes sciences pour atteindre leurs conclusions théoriques?RESUMOLa Problemo de la Minoritataj Lingvoj: Repensoj pri la Glasgova KonferencoLa ĉefa celo de la jena raporto pri konferenco estas, dokumenti la kreskintan interesiĝon flanke de la scienculoj pri la socilingvistika studo de la etnaj minoritatoj. La raporto informas pri la tiel nomita "unua" konferenco pri la minoritataj lingvoj, okazinta ĉe la Universitato Glasgova (Skotlando), 8-13 septembro 1980. La plejmultaj prelegoj pritraktis la nordokcidentan Eŭropon, t.e. la landoj de Brita Insularo, Skandi-navio, Germanio kaj Nederlando. Pluraj prelegantoj tamen diskutis landojn de la medi-teranea zono kaj eĉ Kanadon. Inter la gravaj demandoj metitaj, ni notu: Kio estas la pluvivo de minoritataj lingvoj? Ĉu la lingva asimilado de la etnolingvistikaj malpli-multoj estas necesa? Cu ekzistas alternativoj tiaj, kiel la dulingveco, la plurlingveco aŭ la uzo de regiona dialekto? Kia estas la oficiala politiko de ĉiu lando pri la rekono de la minoritataj lingvoj? Kiaj metodologiaj aliroj ekzistas ĉe la diversaj fakoj por atingi siajn teoriajn konkludojn?

En ĉi tiu plurĉapitra libro la aŭtoro celas prezenti kun kompetento kaj kun simpatio la multfacetan fenomenon "Svislando." Kun vasta dokumentara aparato, sed ankaŭ dank al persona kono, li ekzamenas la historion, la formiĝon, la internajn luktojn, ideologiajn kaj ekonomiajn, kiuj faciligis la kreiĝon de tiu multkultura, multreligia, multlingva kaj diversekonomia lando. Por ke ĝi funkciu, estas necese ke la Federacio delegu al la kantonoj membroj plej multajn kompetentojn sur kampo kultura, administra, leĝofara kaj socia. Tiamaniere la bazo de svisa civitaneco estas la politika komunumo: tra tiu civitaneco oni akiras la kantonan kaj la federacian civitanecon.Tamen tia politika vivo, por ke ĝi funkciu, postulas egalrajtecon, ioman kulturan kaj socian avantagigon de la lingvaj kaj religiaj minoritatoj, kaj profundan emon al komuna politika laborado sur la bazo de skribitaj kaj neskribitaj (tradiciaj) interkon-sentoj ("kompromisoj"), cele de evito je konfliktoj.Malgraŭ tio, la ĝenerala situacio en Svislando igas la civitanojn primediti la estonton, ĉar tiu daŭra evito de konfliktoj igas la politikan vivon kaj la socian dis-volviĝon tro antaŭvidebla kaj aseptika: ĝi perdas sian dialektikan forton. Tiu misfarto de la svisa politika konscio, kiu manifestiĝas i.a. en interesperdo pri la politika vivo, kaj en duboj pri la funkciado de la svisa sindefendo, postulos estonte seriozan pritrakton.